Povodom Međunarodnih dana kulture (15. april) i knjige (2. i 23. april) u subotu, 15. aprila 2017. godine, GS KUM NEZAVISNOST će Gradskoj biblioteci „Karlo Bijelicki“ u Somboru donirati knjige.
Lokacija i vreme:
Sombor, zgrada Gradske uprave (Županija), Trg cara Uroša 1
početak u 11 časova
Prisutni:
UGS NEZAVISNOST,
GS KUM NEZAVISNOST,
PREDSTAVNICI LOKALNE SAMOUPRAVE,
PREDSTAVNICI Gradske biblioteke „Karlo Bijelicki”.
Naziv projekta:
DARUJEM TI KNJIGU
Inicijatori:
UGS NEZAVISNOST
GS KUM NEZAVISNOST
Medijski pokrovitelj:
Novi Radio Sombor
Namera i cilj projekta „Darujem ti knjigu” je podizanje svesti društvene zajednice o značaju biblioteke kao ustanove kulture i nezamenljivosti profesije bibliotekar kao one koja posreduje između blaga koje biblioteke pohranjuju i same zajednice. Bibliotekar je medijator između materijalne i nematerijalne duhovne baštine, poverene mu na čuvanje, i javnosti, shvaćene u najširem smislu, te stoga nezaobilazna karika društva.
Standarde i smernice koji definišu kvalitetnu javnu, gradsku, narodnu biblioteku u svim njenim segmentima, objavljuju Ujedinjene nacije, tačnije UNESCO, još 1949. godine kao „Manifest za javne biblioteke“. Istovremeno, pomenuti dokument proklamuje jezgrovito i jasno u čemu se ogleda društveni značaj te institucije kulture: „Javna biblioteka, lokalna kapija znanja, obezbeđuje osnovne uslove za učenje tokom celog života, samostalno odlučivanje i kulturni razvoj pojedinaca i društvenih grupa.“ Dodaje se i da je „javna biblioteka živa snaga za obrazovanje, kulturu i informisanje i suštinski važan posrednik u jačanju mira i duhovnog blagostanja ljudi i žena.“ (UNESCO Public Library Manifesto)
Manifest navodi zadatke i ciljeve rada, koji potom bivaju implementirani u programska načela svih biblioteka sveta:
„stvaranje i unapređivanje čitalačkih navika kod dece od najranijeg uzrasta“;
„popularisanje svesti o kulturnom nasleđu, značaju umetnosti, naučnih dostignuća i inovacija“;
„jačanje dijaloga među kulturama i blagonaklonosti prema kulturnoj raznolikosti“;
„garantovanje pristupa informacijama i društvenoj zajednici za sve građane“;
„pružanje odgovarajućih informacionih usluga lokalnim preduzetnicima i grupama sa posebnim interesovanjima“;
„podrška i učešće u književnim aktivnostima i programima za sve starosne grupe.“
U Sjedinjenim Američkim Državama, kao zemlji koja se predano bavi razvojem sopstvenih biblioteka, Zajednica javnih biblioteka promišlja i teorijski i praktično pravce budućeg delovanja. Njena publikacija „Planning for Results: A Public Library Transformation Process“ razrađuje i u fokus interesovanja stavlja „usluge kao odgovor na zahteve“. A oni su:
1. Osnovna pismenost
2. Informacije u vezi sa poslovanjem i napredovanjem u poslu
3. Mesto za okupljanje i razmenu informacija (obezbeđivanje prostora za okupljanje)
4. Referensne informacije o društvenoj zajednici
5. Informacije za potrošače
6. Aktuelne teme i naslovi
7. Podrška formalnom procesu učenja
8. Opšte informacije
9. Vladine informacije
10. Informatička pismenost
11. Permanentno učenje
12. Zavičajna istorija i genealogija
IFLA, međunarodna asocijacija bibliotekarskih društava, koja zastupa interese biblioteka, bibliotekara i korisnika, svoju osnovnu utemeljujuću vrednost ima u verovanju da je ljudima, zajednicama i organizacijama potreban univerzalni i ravnopravan pristup informacijama, idejama i delima ljudskog duha radi njihovog društvenog, obrazovnog, demokratskog i ekonomskog blagostanja. U središtu takvog načela, kao „uslov bez kojega se ne može” realizovati proklamovani cilj je – bibliotekar.
Njegova uloga u stvaranju savremene, kvalitetne, multifunkcionalne biblioteke je nezaobilazna: obrazujući se i samoobrazujući se, primenjujući nova znanja i prateći nove trendove, bibliotekar ustanovu u kojoj radi neprekidno prilagođava promenama. Sam se pritom bojeći istih, jer nije uvek siguran da će dobrobit organizacije značiti i dobrobit njega kao zaposlenog. Sindikalna, odgovorna, radnička svest nam razrešava ovu nedoumicu i nudi ključ: modernizacija i promena svake organizacije, pa dakle i biblioteke, mora biti zasnovana na humanističkim i demokratskim vrednostima. To podrazumeva:
Poštovanje ličnosti bibliotekara;
Poverenje, otvorenost i klimu podrške unutar ustanove;
Ravnotežu moći unutar hijerarhijski postavljenih autoriteta;
Otvorena neslaganja u pogledu ciljeva i načina obavljanja posla, a sve kako bi se unapredio radni proces;
Aktivno učešće zaposlenih u kreiranje promena, kako bi bili motivisani da ih i sprovedu.
U svetlu svega rečenog, a imajući u vidu da je april za svet kulture i kulturu sveta najvažniji mesec, mesec kulture, knjige, dečje knjige, autorskih prava, niza nacionalnih svetkovina posvećenih knjizi, bibliotekama i bibliotekarima, rodila se ideja da se sindikat sopstvenom autentičnom akcijom priključi planetarnoj svetkovini i snažno podrži načela i ciljeve proklamovane „Manifestom za javne biblioteke”. I pokuša da ukaže na značaj strateškog planiranja kulturne politike kako zemlje Srbije, tako i svake pojedinačne lokalne samouprave unutar njenih granica.
Tako je, dakle, nastala akcija „Darujem ti knjigu”.
I prvi put – u Somboru.
U gradu Somboru. Zašto u Somboru? Odgovor na to pitanje daju mnogobrojni istorijski, kulturološki i društveni razlozi, koje sažeti nije lako.
Sombor je gradsko naselje i sedište Grada Sombora i Zapadnobačkog upravnog okruga. Prema poslednjem popisu, iz 2011. godine broji 47.623 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 51.471 stanovnika), dok sa 15 naseljenih mesta i isto toliko salaša ima 87.815 stanovnika.
O nastanku i dalekoj, a bogatoj prošlosti Sombora istoričari još i danas vode polemiku. Razlog tome su nepotpuni i oskudni istorijski izvori. Najveći broj proučavalaca smatra da je u 14. veku na vlastelinskom imanju razgranate ugarske porodice Cobor počelo ubrzano razvijanje naseobine, nastale još pre dolaska ove značajne porodice. Prvi arhivski pomen Cobora potiče iz 1364, a kao vlastelini naselja Sentmihalj pominju se prvi put 1391. godine. Oni će se kasnije, kada je naseobina ojačala, predstavljati kao Cobori od Cobor Sent-Mihalja. Vremenom je Cobor Sent-Mihalj rastao i napredovao, a rasli su i broj domova i broj žitelja oko kaštela. Opasnost od Turaka rađa odluku o potrebi podizanja stamenog utvrđenja: 1478. godine Cobori ga, uz dozvolu mađarskog kralja Matije Korvina podižu, što im povećava ionako već veliki ugled.
Turci osvajaju Sombor 1541. i narednih vek i po Sombor je samo turska trgovačka palanka i vojno sedište, ujedno i sedište najveće nahije u Segedinskom sandžaku.
Posle odlaska Turaka, Sombor naseljavaju velike skupine Bunjevaca (1687.) i Srba (1690.) koje osnivaju jedinice milicije poznate po vojnim uspesima zahvaljujući kojima Sombor 1702. dobija status vojničkog šanca na Potiskoj vojnoj granici, a 1717. i status vojničkog mesta.
Dana 17. februara (ovaj datum se danas proslavlja kao Dan Grada Sombora) 1749. godine uz visoku cenu (150.000 rajnskih forinti uplaćeno carskom trezoru), carica Marija Terezija potpisuje povelju kojom se Somboru priznaje rang slobodnog kraljevskog grada. Sombor je ovim činom mnogo dobio. Avram Mrazović 1778. godine osniva školu „Normu“, sa prvim tečajevima za obrazovanje srpskih učitelja.
Od 1786. Sombor je i sedište Bačke (kasnije Bačko-bodroške) županije.
Napredak Sombora će potrajati sve do razmeđa 19. i 20. veka, tokom kojeg će se, 1905. godine, grad i elektrifikovati. Nakon Prvog svetskog rata, kada se ukidaju županije, podelom Kraljevine Jugoslavije na banovine, Sombor ulazi u sastav Dunavske.
Centar banovine se seli u Novi Sad, a time i sve značajnije upravne, sudske i druge županijske ustanove. Sombor, koji je oduvek građen tako da bude centar, odjednom se našao u nepovoljnom zaleđu, van magistralnih pravaca, sa slabom privredom, a bogatog kulturnog nasleđa koje tada biva samo odblesak negdanje slavne prošlosti i preveliko opterećenje za osiromašeni grad. Međutim, Somborci su se istakli i u pripremanju i održavanju Velike narodne skupštine u Novom Sadu, 25. novembra 1918, kada je doneta odluka o otcepljenju srpskog, bunjevačkog i ostalog slovenskog naroda bivše Vojvodine od Ugarske i prisajedinjenje Banata, Bačke i Baranje Kraljevini Srbiji. Na Skupštini je ujedno izražena i želja da se osnuje jedinstvena država Srba, Hrvata i Slovenaca. Drugi svetski rat donosi drugačije nevolje gradu. U podne 12. aprila 1941. hortijevci bez otpora umarširavaju u Sombor. Grad je oslobođen 21. oktobra 1944. Tokom novembra iste godine, u neposrednoj blizini Sombora, u Batinskoj bici, završnim operacijama za oslobođenje Jugoslavije, ginu za borbu nedovoljno obučeni mladi Somborci…
Sombor je danas višenacionalni grad, središte kulture i multikulturalnosti. Ovde živi 27 nacija, a idealni geografski položaj krajnje kote na severozapadu Srbije, mesto međunarodne tromeđe sa dvema zemljama Evropske unije, Mađarskom i Hrvatskom, čini ovaj grad i idealnim turističkim i sportskim centrom.
Istorijat i današnjica Gradske biblioteke „Karlo Bijelicki”
Na zahtev 129 potpisnika, među kojima je bilo i 30 Srba, osnovana je 1844. godine u Somboru Mađarska čitaonica. Za njene potrebe je 1883. sagrađena zgrada u klasicističkom stilu sa primesama eklektizma. Danas je u prostorijama zgrade sedište uprave Gradske biblioteke “Karlo Bijelicki” i njeno dečije odeljenje. Biste somborskih velikana, književnika Laze Kostića, Veljka Petrovića i Herceg Janoša nalaze se ispred samog zdanja.
Druga zgrada Gradske biblioteke (pozajmno odeljenje) sagrađena je 1877. u stilu neorenesanse. Karlo Bijelicki, glavni knjigovođa prve Somborske štedionice je u Gradskoj kući, na Prvoj Generalnoj skupštini udruženja postavio temelj gradske biblioteke. Na svojim policama biblioteka danas čuva pravo blago (više od 300 hiljada bibliotečkih jedinica) unutar kojeg istaknuto mesto ima Zbirka rariteta od 309 knjiga, među kojima je najstarija Zbirnik Božidara Vukovića, štampana u Veneciji 1538. godine. Neophodno je istaći i vredne zbirke Zavičajnog odeljenja sa oko 4000 svezaka i primerci brojnih listova i časopisa koji su izlazili u Somboru. Biblioteka je 1994. postala matična biblioteka Zapadnobačkog okruga. Ovu važnu ustanovu kulture čine odeljenja za odrasle, naučno odeljenje sa čitaonicom, referalni Internet centar, Internet caffe sa čitaonicom za štampu, dečije odeljenje sa čitaonicom, knjigoveznica, knjižara i digitalna galerija.
Ogranci matične biblioteke nalaze se u svim naseljenim mestima Grada Sombora (ranije, opštine). Oni postoje u Bezdanu, Svetozaru Miletiću, Stanišiću, Doroslovu, Riđici, Telečkoj, Bačkom Bregu, Kolutu, Bačkom Monoštoru, Čonoplji, Kljajićevu, Aleksi Šantiću i Gakovu.
Pozivamo javnost, da ovaj praznik knjige obeležimo zajednički, tako što će nam se svi zainteresovani pridružiti u Somboru i doneti knjigu na poklon. Doniranje knjiga treba obaviti do 7. aprila, na dva punkta:
a) UGS NEZAVISNOST – Regionalno povereništvo Novi Sad, Železnička 28 – 21000 Novi Sad, ili
b) GS KUM NEZAVISNOST, Nušićeva 21 – 11000 Beograd.
