Na inicijativu Sindikata penzionera Srbije ’’Nezavisnost’’, u organizaciji projekta saradnje „Na putu ka EU“, Regionalnog saveta sindikata ’’Solidarnost’’ i Evropske konfederacije sindikata, u Beogradu je 13.decembra 2018. godine, održana Regionalna konferencija na temu: ’’Uloga sindikata u reformama penzionih sistema i poboljšanju društvenog i materijalnog položaja penzionera u zemljama regiona’’.
U radu skupa su, osim predstavnika ’’Solidarnosti’’ i Sindikata penzionera Srbije ’’Nezavisnost’’, učestvovali predstavnici sindikalnih centrala iz zemalja bivše Jugoslavije i sindikata, odnosno udruženja penzionera koji deluju u njihovom sastavu kao i predstavnici više sindikata, odnosno udruženja penzionera iz Srbije – Saveza penzionera Srbije, Udruženja sindikata penzionera Srbije, Udruženja sindikata penzionisanih vojnih lica i Udruženja penzionera NIS-a. Kao gost konferencije, skupu je prisustvovala i Monika Kemperle, zamenica predsednika austrijskog sindikata penzionera.
Na poziv se nisu odazvali predstavnici Ministarstva rada, zapošljavanja i socijalne politike, Ministarstva finansija, Republičkog fonda PIO i Fiskalnog saveta.
Skup je otvorio i uvodno izlaganje podneo Zoran Stojiljković, predsednik UGS NEZAVISNOST i predsedavajući ’’Solidarnosti’’. Prisutnima se, na početku skupa, obratio i predsednik Sindikata penzionera Srbije ’’Nezavisnost’’ Miloš Grabundžija, a moderirala je Zlata Zec, izvršna sekretarka Sindikata penzionera Srbije ’’Nezavisnost’’.
Učesnici konferencije su razmatrali izveštaje o stanju u oblasti PIO u svim zemljama učesnicama (BiH – Republika Srpska, Crna Gora, Hrvatska, Makedonija, Slovenija i Srbija), posebno sa aspekta reformi u oblasti PIO provođenih u poslednjih nekoliko godina (izmene i dopune zakona o PIO), odnosno društvenog i materijalnog položaja penzionera i starih lica u ovim zemljama, kao i mestu i ulozi sindikalnih i penzionerskih organizacija u ovim procesima.
Nakon opširne rasprave u kojoj su učestvovali skoro svi prisutni, konstatovano je:
- U većini zemljama regiona u procesu ’’reformi’’ sistema PIO, odnosno izmena i dopuna zakona o PIO, nije funkcionisao socijalni dijalog, odnosno sindikalne i penzionerske organizacije nisu učestvovale u tom procesu, kao ravnopravni i relevantni socijalni partneri;
- Reformski potezi, odnosno izmene i dopune zakona o PIO, donošeni su, uglavnom, bez konsultacija sa sindikatima i penzionerskim organizacijama, ili, ukoliko su bili formalno uključeni, njihovi stavovi nisu respektovani, osim u Sloveniji;
- Istovremeno, reprezentativnim sindikalnim i penzionerskim organizacijama, osim u Sloveniji, nije omogućeno da kroz tripartitne organe, ravnopravno učestvuju u upravljanju Fondom PIO, a u nekim zemljama su totalno onemogućeni u tome;
- U svim zemljama učesnicama društveni i materijalni standard penzionera je na veoma niskom nivou, iznosi prosečnih i minimalnih penzija su daleko ispod prosečnih i minimalnih potrošačkih korpi;
- Neke od navedenih zemalja direktno krše domaće i međunarodne norme koje se odnose na stećena prava penzionera i zadiru u njihovu imovinu. Kao drastičan primer zadiranja države u stećena prava zaposlenih i penzionera, navedeno je neustavno umanjenje penzija, donošenjem zakona o privremenom naćinu isplate penzija, kao i nepoštovanje odredbi kupoprodajnog ugovora i socijalnog programa u NIS-u.
Imajući sve to u vidu, učesnici skupa su usvojili sledeće zaključke:
REFORME SISTEMA PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA
U ZEMLJAMA REGIONA
Dosadašnji reformski potezi u oblasti PIO, odnosno usvojene izmene i dopune zakona o PIO u zemljama bivše Jugoslavije, nisu rezultat usklađene strategije razvoja ove oblasti. One su iznuđene – ili pod navodnim pritiskom međunarodnih finansijskih institucija, ili željom aktuelnih vlasti da izvrše finansijsku konsolidaciju i smanjenje javne potrošnje, na teret penzionera i starih lica. Kroz usvojene promene, nije ostvaren jedan od osnovnih razloga promena – poboljšanje materijalnog položaja korisnika penzija.
Budući da su dosadašnje reforme sistema PIO uglavnom provođene bez socijalnog dijaloga i ravnopravnog učešća socijalnih partnera, reprezentativne sindikalne centrale i penzionerske organizacije u zemljama regiona insistiraju:
- da vlade i nadležne državne institucije navedenih zemalja poštuju principe socijalnog dijaloga i obavezu ravnopravnog učešća svih socijalnih partnera u procesu reformi sistema PIO, uključujući i učešće reprezentativnih sindikalnih i penzionerskih organizacija u upravljanju fondovima PIO, kroz upravne odbore i druga tripartitna tela fondova PIO;
- da se naredne reforme odvijaju u okviru i kroz unapređenje sistema obaveznog penzijsko – invalidskog osiguranja (I stub), bez eksperimenata sa II stubom koji ni u jednoj zemlji nije zaživeo u korist penzionerske populacije;
- ukoliko postoji interesovanje za III stub, neophodno je zakonsko regulisanje dobrovoljnog penzijskog osiguranja, odnosno III stuba;
- insistira se na povećanju realnih izvora prihoda za potrebe PIO, i na taj način smanjenju učešća troškova PIO u DBP i izdvajanja iz budžeta za ove namene, a da se ne ugrozi položaj, odnosno ne smanji nivo njihovog životnog standarda, te da se na efikasan, ekonomičan, ali i socijalno pravedan način, obezbedi kroz radni vek “zarađena“ ekonomska sigurnost za ovaj deo populacije.
Osnovno zalaganje reprezentativnih sindikata i penzionerskih organizacija ovih zemalja je da se sistem PIO reformiše, pre svega, na prihodovnoj strani i to:
- povećanjem finansijske discipline u naplati doprinosa za PIO,
- iznalaženjem novih, realnih izvora finansiranja prava po osnovu PIO, npr:
- “legalizacija“ neformalne ekonomije,
- iz sredstava od privatizacije infrastrukturnih objekata građenih sredstvima fondovaa PIO,
- ekonomičnije poslovanje objekata za standard penzionera koji su u vlasništvu fondova PIO.
U skladu sa tim, sindikati se protive stalnim “reformama“ na rashodnoj strani, posebno:
- stalnom drastičnom pooštravanju uslova za sticanje prava na penziju – odnosno promenama jedino na strani rashoda,
- stalnom umanjenju nivoa prava po osnovu PIO,
- izjednačavanju prava po osnovu PIO i socijalnih davanja, odnosno socijalne pomoći.
Istovremeno, sindikati i penzionerska udruženja stoje na stanovištu da reformskim potezima u oblasti PIO, ne sme da se ugroze ili smanje prava i mogućnosti zaposlenih i drugih radno sposobnih lica. Zbog toga, insistiraju da reformu penzijsko – invalidskog sistema prate adekvatni potezi u strategiji i politici ukupnog ekonomskog i socijalnog razvoja, politici zapošljavanja i obrazovanja, kao i drugim delatnostima koje, direktno ili indirektno, utiču na stanje u oblasti penzijsko – invalidskog osiguranja.
Ovakvi stavovi sindikata zasnovani su na konceptu humanog razvoja društva, potvrđenom i kroz revidiranu evropsku socijalnu povelju !!!
U tom smislu, učesnici ove Regionalne konferencije zalažu se i za:
- što tešnju saradnju i organizaciju zajedničkih aktivnosti sindikalnih centrala zaposlenih i organizacija koje okupljaju penzionersku populaciju, a posebno sindikata penzionera, na nacionalnom, ali i na regionalnom nivou. To se posebno odnosi na jačanje uloge sindikalnih centrala u procesu reformi penzijskog i invalidskog osiguranja;
- što bolju i plodotvorniju saradnju sindikata, udruženja i drugih penzionerskih organizacija, na nacionalnom, regionalnom i lokalnom nivou.
Navedeni pristup reformama socijalnog sektora, pa tako i sistema PIO, podrazumeva drugačiju, odgovorniju ulogu države koja se sastoji se u:
- adekvatnoj preraspodeli sredstava,
- promovisanju i poštovanju principa solidarnosti,
- obezbeđenju (kroz efikasne kontrolne mehanizme) poštovanja ustavnih, zakonima i drugim aktima utvrđenih prava, kao i međunarodnih normi.
Sindikalne i penzionerske organizacije, učesnice Regionalne konferencije će podržati inicijativu da FERPA (evropska asocijacija sindikata penzionera) postane ravnopravan član Evropske konfederacije sindikata.
Ovi zaključci će, zajedno sa programskim dokumentima usvojenim na nedavno održanom Kongresu FERPE i Zajedničkom izjavom sa 8. regionalne konferencije FERPE za Istočnu Evropu, održane 21-22. novembra ove godine u Ljubljani, biti osnov za zajedničke, koordinirane aktivnosti reprezentativnih sindikalnih i penzionerskih organizacija sa područja bivše Jugoslavije, učesnika na Regionalnoj konferenciji SOLIDARNOSTI u Beogradu.
Prilog: 1. Zajednička izjava sa 8. Regionalne konferencije FERPE za Istočnu Evropu, održane 21-22. novembra ove godine u Ljubljani – pogledaj ovde
